แรกเริ่มคลองบางมด:
คลองบางมด 15 กิโลเมตร เป็นคลองยาวและเส้นตรง ตั้งอยู่ในเขตธนบุรีตะวันตกเฉียงใต้ คลองนี้เริ่มต้น
จากตลาดคลองวัดไทรถึงศาลเจ้าแม่ทับนาง แบ่ง 3 เขตการปกครองของกทม. จอมทอง ทุ่งครุ
และบางขุนเทียนไม่มีหลักฐานที่แน่ชัดว่าคลองบางมดสร้างขึ้นเมื่อใด และเมื่อชุมชนริมคลองตั้งรกราก อย่างไรก็ตาม ด้วยประวัติศาสนสถานตามคลองบางมด ควรมีการสร้างและตั้งถิ่นฐานร่วมกับชุมชนแรกๆ
ไม่กี่แห่งในช่วงปี ค.ศ. 1800 เช่น ชุมชนวัดยายร่ม ตามด้วยชุมชนส่วนใหญ่ในช่วงทศวรรษที่ ค.ศ. 1910 – 1930
ความหลากหลายทางวัฒนธรรมและวิถีชีวิต
มีผู้คนหลากหลายเชื้อชาติและวัฒนธรรมตั้งรกรากอยู่ตามคลองบางมดในฐานะชาวมุสลิมมลายูในชุมชนนูรูลฮูดา ดารุล-อิบาดะห์ และดาริล ฮาซัน ชาวไทยและชาวมอญในวัดใหญ่ร่ม วัดท่าข้าม วัดบัวพัน และวัดพุทธบูชา ชาวไทย-จีน ในชุมชนเจ้าแม่ทับทิม จากการสัมภาษณ์ชาวบ้าน บรรพบุรุษของพวกเขาย้ายจากชุมชนเก่าแก่ใกล้เคียง เช่น มุสลิมจากพระประแดงและปากลัด ชาวพุทธไทยและมอญจากบางขุนเทียน (ปัจจุบันคืออำเภอจอมทอง) บางกระดี วัดสิงห์ วัดกก เป็นต้น และชาวจีนจาก อัมพวาและจากจีนแผ่นดินใหญ่
เช่นเดียวกับการตั้งถิ่นฐานของชุมชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงทศวรรษที่ 1910 – 1930 ผู้คนหลากหลายวัฒนธรรมริมคลองบางมดจะใช้ชีวิตอยู่กับนาข้าว สวนมะพร้าวและหมาก ตลาดเรือ อู่ต่อเรือในท้องถิ่น และการประมงในครัวเรือน โดยเฉพาะชาวมุสลิมทำฟาร์มแพะและขายปลา ในปี พ.ศ. 2468 นายเสม (ไม่ทราบนามสกุล) คนไทยได้นำส้มเขียวหวานมารู้จักกับบางมด จากนั้นคนไทย – จีนก็แพร่พันธุ์ในพื้นที่บางมดตั้งแต่ทศวรรษที่ 1930 ควบคู่ไปกับเกษตรกรรมครั้งก่อน ตั้งแต่ทศวรรษ 1960 – 1980 ส้มเขียวหวานกลายเป็นเกษตรมวลชนแทนนาข้าวโดยคนวัฒนธรรมทั้งหมด ในเขตบางมดจึงทำให้ส้มเขียวหวานกลายเป็นผลไม้ยอดนิยมของบางมด
ความเปลี่ยนแปลงและความท้าทาย
หลังเกิดอุทกภัยครั้งใหญ่ของประเทศไทยใน พ.ศ. 2526 รัฐบาลไทยและกรุงเทพมหานครได้จัดตั้งระบบระบายน้ำผ่านประตูน้ำบริเวณปากคลองตามแม่น้ำเจ้าพระยา ซึ่งเป็นแม่น้ำสายหลักของกรุงเทพฯ เพื่อป้องกันน้ำท่วมใหญ่ในอนาคต เนื่องจากระบบประตูน้ำปิดปากคลองบางส่วน (จากแม่น้ำเจ้าพระยา) ที่เชื่อมต่อกับคลองบางมด ทำให้เกิดการปิดกั้นการไหลของน้ำธรรมดาและน้ำเค็มในคลองบางมด จากนั้นน้ำกร่อยก็สร้างความเสียหายและทำให้สวนส้มเขียวหวานลดลงในปีต่อมา
หลังจากที่สวนส้มเขียวหวานลดลงในช่วงปลายทศวรรษ 1980 และต้นทศวรรษ 1990 จนถึงปัจจุบัน เกษตรกรหลายรายได้เปลี่ยนสวนส้มเขียวหวานของตนเป็นสวนมะพร้าวและมะม่วง ควบคู่ไปกับการทำฟาร์มกุ้งและปลา น้ำกร่อยได้เช่นเดียวกับสวนร้างหลายแห่งกลายเป็นโครงการบ้านจัดสรรและอาคารพาณิชย์และคนรุ่นหลังที่ทำงานนอกบางมด โดยในช่วงนี้ระบบจราจรทางบกได้กลายเป็นเส้นทางคมนาคมหลักในกรุงเทพมหานครแทนระบบคลอง ได้แก่ ถนนพระราม 2 และถนนพุทธบูชาในเขตบางมด
นอกจากนี้ ตั้งแต่ช่วงปลายทศวรรษ 2553 เป็นต้นมา มีโครงการก่อตั้งหลายแห่งในบางมดเพื่อธุรกิจในท้องถิ่นและการท่องเที่ยวผ่านตัวแทนในท้องถิ่น เช่น วิสาหกิจ สวนเกษตรและผลิตภัณฑ์ ของชำในท้องถิ่น ล่องเรือ เยี่ยมชมฟาร์ม ตลาดรายสัปดาห์ เป็นต้น โดยได้รับการสนับสนุนจากอำเภอทุ่งครุ , มจธ. โครงการ 3C สถานศึกษาและธุรกิจเอกชนหลายแห่ง ระหว่างปี 2559 – 2563 มี 4 เทศกาลบางมด โดยความร่วมมือจากชุมชนคลองบางมด ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในท้องถิ่น วิสาหกิจในท้องถิ่น อำเภอทุ่งครุ มจธ. โครงการ 3C โรงเรียนใกล้เคียงและธุรกิจส่วนตัวหลายแห่ง เพื่อส่งเสริมให้คนในบริเวณใกล้เคียงและภายนอกเดินทางและจับจ่ายซื้อของ ในบางมด
_______________________________________________
ผู้เขียน : วันใหม่ นิยม
______________________________________________
Comments